Shanti and Shanti Mantras (English & Bengali)

Shanti:

Meaning of the Word Shanti

The Sanskrit word Shanti means peace, tranquility, and bliss. It refers to a state of life free from obstacles, anxiety, suffering, and filled with harmony. In spiritual practice, Shanti implies both inner calmness and outer balance.

Types of Peace (Shanti)

In general, peace is understood in two main forms:

Physical Peace (Deha Shanti)

The peace of the body.

It refers to freedom from illness, pain, or physical disturbance.

Mental Peace (Manasika Shanti)

The peace of the mind.

It refers to freedom from stress, restlessness, or harmful thoughts, and the presence of inner stability and positive emotions.

The factors that disturb or destroy this physical and mental peace are called obstacles (Vighna).

Types of Obstacles (Trividha Tapa) According to Hindu Scriptures

Hindu Shastras describe three categories of obstacles that disturb human life:

Adhyātmika Vighna (Spiritual/Internal Obstacles)

Arising from within oneself—due to physical illness, mental instability, loss of vitality, or difficulties in spiritual practice.

Adhibhautika Vighna (External/Material Obstacles)

Caused by other beings or external elements—such as attacks by animals, harm from other people, or difficulties arising from objects in the physical world.

Adhidaivika Vighna (Divine/Natural Obstacles)

Arising from natural or cosmic forces beyond human control—such as storms, floods, earthquakes, droughts, or epidemics.

Significance of Shanti Mantras

To overcome these threefold obstacles, Hindu rituals often include the chanting of Shanti Mantras. These sacred mantras invoke peace, harmony, and divine protection.

The word “Shanti” is chanted three times at the end:

First Shanti—for Adhyātmika Vighna (inner obstacles)

Second Shanti—for Adhibhautika Vighna (external/material obstacles)

Third Shanti—for Adhidaivika Vighna (natural/divine obstacles)

Shanti Puja

The ritual worship performed to establish peace and remove obstacles—whether for an individual, family, home, state, nation, or even elements of nature (sky, air, water, plants, space, etc.)—is called Shanti Puja.

Recitation of Shanti Mantras

Shanti Mantras are generally recited at the conclusion of pujas, rituals, and religious discourses.

Different schools within Sanatana Dharma, following the Vedas and Upanishads, have their own Shanti Mantras.

Many of the principal Upanishads (such as Īsha, Kena, Katha, Prashna, Mundaka, Mandukya, Taittiriya, Aitareya, Chandogya, Brihadaranyaka, etc.) begin with or end with Shanti Mantras.

These mantras are believed to bring peace within oneself, harmony in the environment, and balance in the cosmos.

In essence:

Shanti is the ultimate state of freedom from suffering, brought about by overcoming internal, external, and cosmic obstacles. Through Shanti Mantras and Shanti Pujas, one invokes divine protection, inner tranquility, and universal harmony.

 Shanti Mantras:

७ शान्तिमन्त्रः" 

(Seven Shanti Mantras)

1.॥ श्लोकः ॥

पूर्णात् पूर्णं समुत्पन्नं

पूर्णात् पूर्णं न हीयते।

तस्मै पूर्णपरब्रह्मणे

प्रणामाः सृष्टयेऽखिलम्॥

सर्वेभ्यो नित्यनम्राणां

शान्तिर्भूयात् त्रिधा सदा॥

ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः॥

Meaning:

2. 

॥ श्लोकः ॥

अङ्गानि मे वचः प्राणो

मनश्चाक्षुषश्रोत्रके।

बलं च सर्वेन्द्रियाणि

पवित्राणि प्रवर्धयेत्॥

तेनैवेश्वरसाक्षात्कारं

लभेयं भक्तिपूर्वकम्।

शान्तिः शान्तिः शान्तिश्च

भवत्वित्यभिवाञ्छितम्॥

ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः॥

Transliteration:

3.

स नः पातु परं ब्रह्म

स नः पोषयतु प्रभुः।

सह वीर्येण तेजस्वि

कर्म कुर्मो हितं वयम्॥

अध्ययनं प्रकाशाय

भवतु ज्ञानवर्धनम्।

न द्वेषोऽस्तु परस्परं

सर्वेषां प्रीतिरस्तु च॥

सृष्टिं स्रष्टारमीश्वरं

प्रेम्णा संसपूजयाम॥

विद्या सृजनशीला स्यात्

शान्तिर्भूयात् त्रिधा सदा॥

ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः॥

Meaning:

4.

॥ श्लोकः ॥

देवा यच्छ्रवणैः शुभं

दृश्यं पश्येम चाक्षुषम्।

आरोग्यबलसंयुक्ता

जीवेम देवगायनैः॥

त्वद्भक्तिं सर्वदेवेश

वितरामः प्रजास्वहम्।

त्वद्भावं संदेशं चैव

विश्रामयेम जगत्त्रये॥

सर्वेषां हितकाम्येन

शान्तिर्भूयात् त्रिधा सदा॥

ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः॥

Meaning:

5.  

॥ श्लोकः ॥

असतो नः सत्पथं नय

तमसो नः प्रकाशय।

शोकात् प्रीत्यै सुखाय नः

विग्रहाद् शान्तिमावह॥

इत्याशां सर्वजीवानां

शान्तिर्भूयात् त्रिधा सदा॥

ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः॥

Meaning:

6.

॥ श्लोकः) ॥

हे देव तमसो नः

प्रकाशं नय दीप्तिमान्।

निःस्वार्थे कर्मणि प्रभो

धर्मे चानुग्रहं विदेः॥

परान् बोधयितुं प्रेम्णा

रक्षितुं चानुकम्पया।

सुखदायित्वयोग्यान्नः

कुरुष्व त्वं दयानिधे॥

विग्रहस्यान्तकृत्यैव

शान्तिमावह सर्वदा।

शान्तिर्भूयात् जगद्धात्रि

ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः॥

7.

गृहस्थवैष्णवानां कृते शान्तिमन्त्रः

॥ शान्तिः-मन्त्रः ॥

हे प्रभो वयं हि गृहिणो वैष्णवाः भक्तयुता,

त्वां भक्त्या प्रतिपद्येम प्रेम्णा रहितजीविताः।

त्वद्भक्तिविरहः साक्षात् दुःसहः स्यात् त्वयि विना ।

त्वं नाथः परमैकः स्यान्, नान्यः दयालुभिः विना ॥

देव त्वं कुटुम्बमस्माकं मित्राण्यपि च पालय,

सर्वान् भक्तजनान् नित्यं स्वकृपावृष्ट्या।

विश्वासे दृढतां देहि  शुद्धेनान्तःकरणेन,

शान्तिं देहि जनानां च भूयाद् धर्मः सनातनः॥

ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥

💧

“শান্তি শব্দের  অর্থ হলো—বিঘ্নহীন, উদ্বেগশূন্য, আনন্দময় জীবন।”

শান্তির প্রকার।

সাধারণ ভাবে শান্তি দুই প্রকার 

১.দৈহিক শান্তি। শরীরের /দেহের শান্তি কে দৈহিক শান্তি বলা হয়। 

 ২ মানসিক শান্তি। মনের শান্তি কে মানসিক শান্তি বলা হয়। মানসিক/মনস্তাত্ত্বিক শান্তি" যেমন শান্তিপূর্ণ চিন্তাভাবনা এবং আবেগ ইত্যাদি। 

এই দৈহিক শান্তি ও মানসিক শান্তি যার কারণে বিঘ্নিত হয় তাকে বলা হয় বিঘ্ন।

 হিন্দুশাস্ত্র অনুসারে, বিঘ্ন তিন প্রকার। 

1.আধ্যাত্মিক বিঘ্ন: আত্মা হইতে আগত বিঘ্ন ; ধর্ম বিষয়ক, ব্রহ্ম বিষয়ক বিঘ্ন। শারীরিক ব্যাধি, মানসিক অস্থিরতা, অঙ্গহানি ইত্যাদি।

2.আধিভৌতিক বিঘ্ন:  অধিভূত অর্থাত ভৌতিক পদার্থ এবং জীবজন্তুদের কারণে বা তাদের দ্বারা উত্পন্ন বিঘ্ন ।যেমন সাপে কামড়ানো, বাঘে ধরা ইত্যাদি।

3.আধিদৈবিক বিঘ্ন: দৈব বা প্রাকৃতিক ঝড়-বন্যা ইত্যাদি যা মানুষের নিয়ন্ত্রণে নেই তার কারনে যে বিঘ্ন।যেমন প্লাবন, রোগ,মহামারী, খরা ইত্যাদি।

এই তিনরকম বিঘ্ন নাশ করতে হিন্দুধর্মের বিভিন্ন আচার-অনুষ্ঠান ও ক্রিয়াকর্মাদিতে শান্তিমন্ত্র পাঠ করা হয় এবং শেষে তিনবার ওঁ শান্তিঃ, ওঁ শান্তিঃ ,ওঁ শান্তিঃ বলা হয়।

শান্তি পূজা;-

 ব্যক্তি ,বস্তু ,বাস্তু, ঘর ,পরিবার ,দেশ ,প্রদেশ,আকাশ,বাতাস ,বনস্পতি ,অন্তরীক্ষ  ইত্যাদির   শান্তির জন্য যে পূজা করা হয় তাকে শান্তি পূজা বলা হয়।

শান্তি মন্ত্র পাঠ;-

 সাধারণত পূজা , আচার-অনুষ্ঠান এবং ধার্মিক  প্রবচনের  শেষে শান্তি মন্ত্র পাঠ করা হয়।

সবাই ভালো থাকুন ,সুস্থ থাকুন। সমগ্র মানব জাতি ও জীব জন্তুর  কল্যাণ হোক। শান্তির জয় হোক,সত্যের জয় হোক,মানবতার জয় হোক ,সনাতন ধর্মের জয়  হোক। 🙏

আমি এই লেখা টি আমার এক মাত্র ছেলে   ৺আকাশ মহান্তী র 
 আত্মার শান্তি র জন্য উৎসর্গ করিলাম। 

লেখক পরিচিতি:- প্রবীর মহান্তী ভারতের পশ্চিমবঙ্গ রাজ্যের  উৎকল ব্রাহ্মণ পরিবারে জন্মগ্রহণ করেন।  প্রবীরের  বইগুলি Amazon.com. flipkart.com, abebooks.com এর মাধ্যমে বিক্রি হয়। গুগল ও অন্যান্য সার্চ ইঞ্জিন থেকে সার্চ করে এখনো পর্যন্ত ১২লাখের বেশি লোক  প্রবীরের লেখা আর্টিকেল গুলি পড়েছেন।